Kuran veya hadis okurken bazen birbirine zıt gibi görünen ayet ve hadislerle karşılaşırsınız. Bazıları ya kasıtlı veya bilmeyerek bu konuları kafalarına takıp kurcalıyorlar. Kuran’da muhkem ayetler vardır, yani ayetlerin manasını herkes anlar, yanlış anlamalara mahal kalmaz, fazla yorum gerektirmez. Allah’ın birliği, Hz. Muhammed’in (asm) Allah’ın elçisi olduğunu anlatan ayetler gibi. Doğuda batıda Allah’ındır. Nereye dönerseniz Allah’ın yüzü oradadır gibi ayetlere müteşabih ayetler denir, kişilere göre bu ayetlerin manaları farklı yorumlanabilir. Bu farklı yorumlar hadislerde de oluyor, âlimler bunların manasını tevil ediyor. Müteşabih ayetlerin gerçek manasını tam olarak Allah bilir, fakat dinî konularda derinleşmiş âlimlerde bu konuları yorumlar ve Kuran ve hadislerin güncelliğini gösterirler.
İslam, akıl ile nakil (ayetler ve hadisler) zıtlaştıkları zaman, akla uyun, nakli tevil ediniz yorumlayın der. Fakat o aklın gerçek akıl olması gerektiğini vurgular. Bu durum İslâm’ın güzelliklerindendir. Allah düşüncelerin önünü açıyor, tefekkür edip yorum yapmamızı, geniş ve değişik düşünmemizi istiyor. Her ilim adamı farklı düşünür, biri diğerine tabi olmak zorunda değildir. Taklit kelimesi ile kilit kelimesi aynı kökten gelir, birbirlerini taklit edenler kafalarını kilitlerler, artık daha farklı düşünemezler, bunlara mukallit denir. Mukallitler hiçbir şey üretemezler. Osmanlılın son dönemlerinde âlimlerin çoğu birbirini taklit ederek, yazılan aynı eserlere yüzlerce şerhler yazdılar derin düşünceye dayalı müstakil eserler veremediler, onun için koca Osmanlı dağıldı. Osmanlının dağılmasının asıl nedeni ilimdeki gerilemedir, diğer sebepler bahanedir. İlmem gelişmek için siyaset yolu ile dine hizmetten vazgeçilmeli, okul, kışla ve camilere siyaset sokulmamalı. Eğitimde, sevgi ile akıl ve kalplere inilmeli, ülke huzura kavuşturulmalıdır.
Allah, ilme teşvik etmek ve düşüncenin yolunu açmak için bu ayetleri indirdi. İlim bir dürbün olsun, onunla maddî ve manevî âlemin en uzak köşelerini görelim, farklı yorumlar yapalım diye. Müteşabih ayetlerde(çeşitli yorum isteyen ayetlerde), ayet haktır ve Allah’ın murat ettiği manada haktır demelidir. Bir âlim bence Allah’ın irade ettiği mana şudur, başka bir âlim muradı İlahî budur diyebilir, bu onların en tabi hakkıdır. Bir velinin sözünde 70 mana olabilir derler. Ayetlerde ve Peygamberimizin sözünden de yüzlerce mana çıkarılabilir Yorum farklılıkları ilmin güzelliğindendir, bir bahçede ne kadar fazla çeşitli renklerde çiçekler bulunursa o bahçe o kadar güzel olur. Bir âlim bu konuyu yorumlar ve kendi anladıkları ile amel edebilir.
OSMAN KOYUNCU 0535.760.48.39. VAKFIKEBİR TRABZON
